Een West-Vlaamse adoptietrilogie met een zuiders kantje

L. is binnenlands geadopteerd en pende haar ervaringen neer in een openhartige trilogie. Een West-Vlaamse adoptietrilogie met een zuiders kantje.

Bron: VAG-magazine nr. 20, maart 2018

1) Het leven bij mijn ouders, waarvan 21 jaar in de garage & tankstation met een bekwaam garagist

Een zorgeloze, leuke kindertijd onder meer met Loeki de hond, mijn trouwe kameraad, en mijn neefjes en nichtjes. Ik ben een gelukkig kind bij mijn ouders.

Maar dan verdwijnt de grond onder mijn voeten wanneer mijn ouders (vader) me op elfjarige leeftijd meedelen dat ik geadopteerd ben. Mijn moeder begint stil te wenen. Later wordt me duidelijk dat op dat moment haar trauma van ongewenste kinderloosheid (dertien jaar tevergeefs geprobeerd om zwanger te worden) tot leven kwam met een impact op onze verdere relatie. Ik denk hierbij aan de woorden van adoptiedeskundige David Brodzinsky in het boek Geadopteerd (1997): “[…] Omdat ze zich nooit helemaal verzoend had met haar onvruchtbaarheid, kon ze zich niet verzoenen met haar status van adoptiemoeder. […]” En wellicht had ze ook, onterecht, schrik om mij te verliezen.

Ik besef onmiddellijk dat heel wat mensen (een grote familie en een groot cliënteel dat bij ons over de vloer komt) dit al jaren wisten en ik niet. Pijnlijk. Verder wordt er thuis niet meer over gepraat. Bij de inschrijving in de middelbare school zegt mijn moeder tegen de directrice dat ik geadopteerd ben. Ze heeft vooraf niet eens aan mij gevraagd of dit wel nodig is, of dit wel gepast is. Ik vind het zo jammer dat dit gebeurt bij de start van mijn middelbaar. 

Ze wordt vaker kwaad op mij zonder duidelijke aanleiding, als ze alleen is met mij. Van zodra er een klant in huis komt, wat continu gebeurt, is ze de warme vriendelijkheid zelve. 

Rond mijn vijftiende krijg ik de vreemde indruk dat mijn moeder uit twee verschillende persoonlijkheden bestaat, die precies niet van mekaar op de hoogte zijn. Ze spreekt zichzelf vaak tegen – zo onvoorspelbaar. Ze heeft zeer zeker ook haar aangename momenten, mooie eigenschappen en talenten: liefde voor koken, muziek, dieren, bloemen, mooie kleding, gezelligheid, haar sociaal leven en hoe ze altijd voor anderen klaarstaat, … en dit maakt het onbegrijpelijk – en complex. Als ik bij mijn vader in de garage ga en zeg dat ze me verbaal aanvalt, zegt hij dat ik moet doen alsof ik het niet hoor. Als ik kon, zou ik weglopen. Maar waarheen? En wie zal mij geloven? Mijn moeder is zo populair. Ik ontwikkel een vreemde slaapstoornis. Het zal ongeveer tien jaar duren vooraleer dit volledig van de baan is. Ik slaap hierdoor te weinig, een aanslag op mijn (fysieke) welzijn.

Rond mijn zeventiende vraag ik aan mijn moeder van waar mijn zuiders krulhaar komt, en zegt ze dat mijn biologische vader een Spanjaard is en dat ik hem niet moet zoeken want ik zou hem toch niet vinden. Wellicht heeft zij indertijd die informatie zo gekregen. Als ik achttien ben, acht ik het niet haalbaar mijn geliefde studie farmacie te starten, door de slaapproblematiek en de chaos thuis. Ik start de lichtere opleiding licentiaat handelswetenschappen (vijf jaar) en studeer hierin Spaans.

De rode draad in de relatie met mijn moeder bestaat uit drie steeds terugkerende elementen: venijnige kritiek, manipulatie (soms met intimidatie) en verstikkende bemoei- en controlezucht.

Als ik 21 ben, lees ik in mijn adoptiedossier dat mijn biologische vader een Algerijn is (naam niet vermeld). Ik denk: “Die zie ik nooit, voor altijd een mysterie”. Ik verzoen me vrij vlot met die gedachte. Ben wel blij het te weten. Ik werk mijn studies af maar heb het niet echt graag gedaan. Het interesseerde me te weinig. Na de kandidatuursjaren  wou ik graag psychologie studeren, maar ik mocht niet van mijn moeder.
Later stop ik de relatie met mijn verloofde omwille van de slaapproblematiek en omdat ik mijn afkomst niet ken. Een moeilijke, pijnlijke beslissing voor ons beiden. Hij was een grote, liefdevolle steun. Ondertussen wist hij enigszins, als een van de weinigen, hoe mijn moeder in mekaar stak.

Op mijn 25ste ontmoet ik mijn geboortemoeder. Ik heb op voorhand aan mijn ouders gezegd dat ik dit van plan ben. Mijn moeder is ontgoocheld. Voor haar is het een daad van ondankbaarheid. En bedreigend: bang om haar dochter te verliezen. Onterecht. Rond mijn 27ste krijg ik haar zover om bij een contextueel therapeute te gaan. Ze gaat een paar keer en dan is het gedaan. Mijn vader gelooft er niet in. Als ik 30 ben, zeg ik tegen mijn ouders dat ik in de familie ga meedelen hoe het nu zit met mijn roots. Ik heb er hier nooit eerder over gepraat. Mijn vader vraagt: “Ga je echt zeggen dat jouw biologische vader een Algerijn is?” Ik antwoord: “Ja.”

Rond mijn 39ste vraag ik een afspraak met de huisarts en mijn vader. Ik zeg dat ik het zo een beetje gehad heb met mijn moeders gedrag en dat ik misschien beter het contact tijdelijk zou verbreken. Mijn vader zegt dat als ik dit doe, hij daar erg ziek zal van worden. Ik maak een afspraak voor mijn moeder bij een therapeute. Die raadt me aan om zelf ook bij een psychotherapeut te gaan. Ze geeft me een goede referentie waar ik gebruik van maak. Nadat mijn moeder een tweetal keer is geweest, gaan we ook eens samen als gezin. Ik zie hoe de therapeute te werk gaat en ze doet dat goed. Op een gegeven moment begint ze over de adoptiedriehoek. Mijn vader wordt er nerveus van. Zo heb ik hem nog niet gezien. Hij staat recht en zegt dat dit geen zin heeft en dat we weggaan. Ik vind het zo jammer. Tweemaal heb ik hemel en aarde bewogen voor therapie voor mijn moeder, tweemaal krijg ik geen medewerking.

Ik heb meerdere gesprekken met mijn vader over haar. Dan geeft hij antwoorden in de zin van: “Ik heb pas gezien hoe ze echt in mekaar zit toen we op pensioen waren. Ze is ziek in haar hoofd. Ze trekt krom wat recht is en recht wat krom is, ze hangt niet samen. Ik begrijp het niet. Ze is soms jaloers en zegt wel eens domme dingen. Ze heeft een groot gedacht van zichzelf maar ziet zichzelf niet graag. Een zwartkijker, een moeilijk mens…” Maar deze klare taal spreekt hij niet tegen anderen want hij is met haar getrouwd. En hij heeft heel veel respect voor haar.

Nu ik het boek Het verwenste kind (Babet Bruns, 2016) gelezen heb, ervaar ik veel herkenning: de baby is geadopteerd door een ‘dubbele’ moeder met een zieke kant en een brave, rustige vader. En de gevolgen. De gezinsdynamiek is gelijkend op hoe die bij ons was. Ook De Adoptiemonologen (Marina van Dongen, 2013) waren een echte steun; een feest van herkenning in so many ways. Ik haalde eveneens steun uit het onderzoek met UGent in 2015. En ook het boek Wat voorafging (Diane Broeckhoven, 2016) dat met grote eerlijkheid en diep mededogen de moeilijke, complexe relatie van Diane met haar moeder schetst, was als een balsem. 

Een zestal jaar geleden zegt een neef van me, een vijftiger: “Het is pas de laatste tijd dat ik doorheb hoe tante (mijn moeder) in mekaar zit. Ze is niet de persoon die ze zich voordoet. Ik wil me excuseren. Ik had een verkeerd beeld over jou en het komt door jouw moeder.” Een familielid met het nodige onderscheidingsvermogen.

Pas vanaf mijn 26ste (ondertussen alleenwonend) slaag ik er - geleidelijk aan - in een aantal mensen dichtbij in vertrouwen te nemen bij wie ik mijn hart eens kon luchten (Denise, MM, Veerle, Lieve, tante Cecile, Kris). Dit heeft er mede voor gezorgd dat ik mijn gemeente niet heb verlaten.

Op 31 mei 2018 werd mijn moedertje 84. De laatste jaren is ze beduidend milder en meegaand geworden. Misschien omdat haar mobiliteit achteruitgaat en ze kwetsbaar wordt. Of zou haar bewustzijn ondertussen een sprongetje hebben gemaakt? Mijn vader – nog steeds een stabiele persoonlijkheid - werd er 90. Een man van vaste gewoonten en patronen.

2) Het contact met mijn geboortemoeder, Diane (en dochter)

In 1995 lees ik in De Standaard een artikel over de vereniging Noa (Natuurlijke ouders op afstand). Het is Christine, de voorzitster van Noa die, op mijn vraag, de eerste ontmoeting tussen Diane en mij voortreffelijk voorbereidt en organiseert. Ik ben dan net 25. Ik vind het een normale zaak dat dit gebeurt. Dianes drie kinderen worden ingelicht. Haar man wordt niet ingelicht. Hij weet nochtans dat ze een kind heeft afgestaan.

Diane en ik houden met grote tussenpozen (soms jaren) verder contact. Ook met dochter Lies heb ik beperkt maar betekenisvol contact. Ik kom van Diane te weten dat haar vader rustig en respectvol reageert als ze hem vertelt dat ze zwanger is. Hij zegt haar dat ze dan best zou trouwen. Maar de natuurlijke vader, Said, reageerde aanvankelijk kwaad toen ze hem vertelde dat ze zwanger was. Deze reactie van hem had ze niet verwacht. Ze weigert verder alle contact met hem. Ze duikt onder in Nederland om de zwangerschap te verbergen in haar dorp waar haar vader geliefd schepen was en ook boer. Moeder was al vroeg overleden. Ze komt in het geheim bevallen in Kortrijk bij een gynaecoloog, die ook de gynaecoloog van mijn adoptiemoeder is. Nadien verliest ze haar werk als kleuterleidster in de katholieke school omdat 'een vriendin’ haar neus voorbijpraat. Ze voelt zich uit haar omgeving verstoten.

Vier jaar later huwt ze en verlaat ze haar dorp, mede omwille van alle roddels. Ze krijgt dus drie kinderen.
In 2014 laat Lies me weten dat, als ik wil, ik kan gaan logeren op de ouderlijke hoeve van Diane. Het echtpaar dat de hoeve heeft gekocht van de vader van Diane (begin jaren ’90) heeft er nu een stemmig gastenverblijf. Ik twijfel geen minuut en in die zomer ga ik er voor twee overnachtingen.
Een prachtige omgeving, een bijzondere ervaring.

In april 2016 overlijdt de man van Diane onverwacht tijdens het joggen. Lies brengt me ervan op de hoogte per mail. Ze maakt zich (terecht) zorgen over Diane. Ik bel af en toe eens naar Diane en met Kerst zet ik een mandje met fijne cadeautjes aan haar deur. Het deed me deugd dat ik dit kon doen.

Ik hoop dat haar leven alsnog wat meer licht mag zien. 

Het geeft me een goed gevoel dat Steunpunt Adoptie haar, op mijn vraag, schriftelijk gecontacteerd heeft. Ook al is de kans misschien klein dat ze gebruik maakt van het aanbod om haar hart eens te luchten. Maar je weet maar nooit…

3) Het contact met mijn biologische vader, Said (en familie)

Op mijn 30ste (2001) trek ik mijn avontuurlijke schoenen aan en ga ik naar Noord-Frankrijk op zoek naar sporen van Said. Hij verbleef daar toen hij en Diane contact hadden. Ik heb het tot in de puntjes voorbereid. Het is spannend maar het verloopt vlot. Ik kom er te weten dat hij nu in Kortrijk woont. Niet te geloven, op 20 kilometer van mijn deur. Said (een Berber) was op jeugdige leeftijd uitgehuwelijkt in Algerije en kreeg in dat huwelijk twee kinderen. Kwam naar hier om zijn toekomst uit te bouwen. Na Diane is hij ongeveer twee jaar later getrouwd met een West-Vlaamse en ook in dit huwelijk zijn er twee kinderen. Het is een voorname familie met onder meer knappe universitairen. Ik kom met een euforisch gevoel uit Frankrijk terug naar huis. De zoektocht – met een paar hemelse synchroniciteiten – zou ik voor geen goud willen hebben gemist! Ik breng Diane op de hoogte. Daarna wordt het wat ingewikkeld met de verdere contacten. Ik neem eerst contact met A.; oudste zoon van Said (uit zijn eerste huwelijk). Hij is ook gehuwd met een West-Vlaamse en ze hebben drie knappe kinderen. A. stelt me daarna voor aan de twee jongste kinderen van Said (uit zijn tweede huwelijk). Hij had toen geen contact met zijn vader. De dochter uit het eerste huwelijk van Said is in Algerije gebleven.
 
In 2008 neem ik contact met Said via Gewenst Kind. Zijn kinderen hadden hem en zijn vrouw (hun moeder) de zeven voorbije jaren niets over mij gezegd. Hij was destijds niet op de hoogte gebracht toen Diane de baby had gebaard en wist dus ook niet dat de baby was afgestaan ter adoptie.

Mijn ouders heb ik vergaand betrokken in het contact met A. (en gezin). Dit had ik, omwille van meerdere redenen, misschien beter niet gedaan.

Om een lang verhaal kort te maken: na jaren van frequent contact heb ik het ondertussen een beetje losgelaten. Ik vind het – zoals veel geadopteerden – nogal lastig omdat het ‘collectief geheugen’ ontbreekt. Wat moet je met zo’n kloof? Daardoor wordt er ook gemakkelijker eens naast mekaar gepraat, niettegenstaande ieders goede bedoelingen. En het brengt ook een bepaalde druk met zich mee. Bovendien had A. ondertussen terug contact met zijn vader en dat vond ik belangrijker dan zelf met hen contact te hebben. Voor mij was het een onverwachtse complexiteit dat Said en een van zijn kinderen zo dichtbij wonen, mede omwille van alles wat voorafging.

Maar, de mysteries zijn opgehelderd! En dat moest hoe dan ook gebeuren, in het belang van alle betrokken partijen. Zo zie ik het nu.

Omwille van privacyredenen zijn de namen van de biologische familieleden in dit verhaal gefingeerd.

Betekenisvolle boeken in het leven van L.:
- Geadopteerd (David Brodzinsky, 1997, Ambo)
- Het verwenste kind (Babet Bruns, 2016, Elikser B.V. Uitgeverij)
- De Adoptiemonologen (Marina van Dongen, 2013, Scriptum)
- Wat voorafging (Diane Broeckhoven, 2016, Uitgeverij Vrijdag)
- Gevonden (Bart Claes, 2014, Uitgeverij Davidsfonds)
- Boeken van Morya (https://mayil.com/publicaties.php)

Gepost in: Actueel