Contacteer ons of spring binnen op Raas van Gaverestraat 67b in Gent.

Ontdek onze groepsbegeleidingen, en evenementen.

Het laatste nieuws en interessantste weetjes over de wereld van adoptie.

Ontdek een hulpverlener bij jou in de buurt via deze handige adoptiekaart.

Wil je meer weten?

Hier vind je meer informatie over uiteenlopende thema's zoals belang van het kind, specifieke ondersteuningsbehoeften, nazorg, opvoeding, identiteit en herkomst.

Netwerk:

  • Als geadopteerden zelf moeder of vader worden
  • Mijn mama/papa is geadopteerd
  • Samenvatting onderzoek: Romantische relaties bij geadopteerden (2021)
  • Samenvatting onderzoek: Hoe kijken volwassen geadopteerden naar het belang van adoptie en ouderschap in hun levensverhaal? Een narratieve analyse van 40 life story interviews (2023)

Bekijk alles

Samenvatting onderzoek: Hoe kijken volwassen geadopteerden naar het belang van adoptie en ouderschap in hun levensverhaal? Een narratieve analyse van 40 life story interviews (2023)

Geadopteerd worden en mama/papa worden zijn belangrijke, ingrijpende gebeurtenissen in iemands leven. Hoe kijken geadopteerden naar adoptie en ouderschap op het moment dat zij zelf kinderen krijgen? In deze studie van Neil, Rimmer en Sirbu (2023) worden 40 geadopteerde mannen en vrouwen hierover geïnterviewd.

Geadopteerd zijn stopt niet na de kindertijd. Het gaat om een levenslange ervaring. Toch is er slechts beperkt onderzoek gedaan naar de impact en betekenis van adoptie bij volwassen geadopteerden, zo ook op hun rol als ouder (Palacios & Brodzinsky, 2010).

Geadopteerden als ouders

Er zijn 2 recente systematische reviews over onderzoek naar geadopteerden als ouders (Despax & Bouteyre, 2019; Field & Pond, 2018). Deze reviews zijn gebaseerd op 10 studies die vooral plaatsvonden bij geadopteerde moeders die als baby interlandelijk geadopteerd werden en waarbij er sprake was van een gesloten adoptie.

De reviews vinden 4 gelijkaardige thema’s terug:

1) Een eerste thema is dat het ouderschap adoptiegerelateerde kwesties opnieuw naar boven kan brengen, zoals vragen over de familiale/genetische voorgeschiedenis en gevoelens over de eigen geboorte en het afgestaan zijn. Er bestaat een verband tussen zelf moeder/vader worden en de wens om te zoeken naar geboortefamilie (Müller & Perry, 2001) of informatie, waarbij de partner van de geadopteerde vaak een belangrijke rol speelt in het verkennen en construeren van de geschiedenis van de geadopteerde (Greco et al., 2015).

2) Een tweede thema is dat geadopteerde ouders geconfronteerd kunnen worden met specifieke uitdagingen: onzekerheid in gehechtheidsrelaties met partner, kind of ouders; het grotere belang van de biologische band met het kind; moeilijkheden in de relatie met de adoptieouders die soms te wijten zijn aan onopgeloste vruchtbaarheidsproblemen; angsten gerelateerd aan de ouderrol, zoals de angst om hun eigen kinderen in de steek te laten.

3) Een derde thema is dat het ouderschap een bron van verandering kan zijn in de relatie met adoptie- en biologische ouders, bv. geadopteerde ouders kunnen meer empathie ontwikkelen voor hun biologische ouders en het verlies dat zij leden, of het juist moeilijker vinden om te begrijpen hoe zij hen hebben kunnen afstaan. Ook kunnen geadopteerde ouders zich vervreemd gaan voelen van hun adoptieouders, omdat het krijgen van een eigen kind de nadruk legt op het belang van biologische verwantschap.

4) Als vierde thema worden de positieve aspecten van het ouderschap aangehaald. Voor sommige geadopteerde ouders betekent het ouderschap een bron van veerkracht, heling en verbondenheid.

Huidige studie

In de huidige studie wordt er onderzocht hoe geadopteerde ouders kijken naar hun adoptie, hun ouderschap en het kruispunt tussen beide.

De onderzoekers interviewen hiervoor 20 geadopteerde moeders en 20 geadopteerde vaders met één of meerdere biologische of geadopteerde kinderen. Ze gebruiken hiervoor een aangepaste versie van het Life Story Interview (McAdams, 2007), waarbij de deelnemers gevraagd wordt om hun levensverhaal te vertellen alsof het een film of boek was met verschillende hoofdstukken of scenes, met een focus op geadopteerd en moeder/vader worden.

De deelnemers zijn divers (o.a. op vlak van etniciteit, leeftijd bij adoptie, wel of geen contact met biologische familie en/of adoptieouders). De focus ligt echter op binnenlands geadopteerden in het Verenigd Koninkrijk die vanaf de late jaren ’80 als kind geadopteerd werden vanuit de jeugdhulp en waar er in bepaalde mate contact was/is met de biologische familie. Naar deze groep werd namelijk nog weinig onderzoek gedaan. Naast adoptiegerelateerde verlieservaringen, hebben zij vaak vroege negatieve levenservaringen meegemaakt zoals misbruik, verwaarlozing en gescheiden worden van zorgfiguren.

Resultaten: 4 types van levensverhalen

Op basis van een narratieve analyse van de interviews identificeren de onderzoekers 4 types van levensverhalen (zonder daarbij te beweren dat er niet nog andere types mogelijk zijn): (1) continuously stable, (2) pulling through, (3) still struggling, en (4) robbed of parenthood.

(1) Continuously stable (continu stabiel)

“Ik heb geen traumatische adoptie-ervaring gehad ... Het is een vrij normaal leven voor mij geweest, behalve dat een bepaald deel van mijn identiteit best interessant is.” (V10 - vader 10)

De levensverhalen in deze categorie hebben een overwegend positieve toon en beschrijven een grotendeels gelukkig en stabiel leven vanaf de kindertijd tot nu, zonder het te idealiseren. Zowel adoptie als ouderschap worden als positief ervaren, waarbij adoptie gezien wordt als weinig belangrijk voor de ouderrol.

De 6 vaders en 2 moeders in deze groep waren allemaal jonger dan 2 jaar toen ze geadopteerd werden. De meerderheid werd afgestaan bij de geboorte. Er zijn zowel hoogte- als dieptepunten geweest in hun leven, maar de dieptepunten gaven hun leven geen negatieve wending.

Adoptie in het levensverhaal (continuously stable):

De geadopteerden in deze groep beschrijven vooral harmonieuze en ondersteunende relaties in hun adoptiegezin. “We deden ongeveer alles samen, dus dat bracht ons als gezin veel dichter bij elkaar en we hebben die gedeelde herinneringen.” (M09 - moeder 9)

Ze hebben het gevoel bij hun adoptiegezin te horen en zien ouders als diegenen die je opvoeden. Vaak wordt een gevoel uitgedrukt van nooit iets anders gekend te hebben dan geadopteerd te zijn, waarbij adoptie als ‘normaal’ wordt ervaren. Verhalen draaien eerder om de adoptiefamilie dan de geboortefamilie.

De deelnemers beschrijven hun adoptieouders als open en behulpzaam in het praten en nadenken over adoptie, inclusief het verkennen van biologische familiebanden. “Mijn ouders waren altijd heel open over wat er gebeurd was. Dat ik naar mijn geboorteouders kon gaan en hen zien wanneer ik wou. Ik had een dossier waar ik soms doorging en zij maakten altijd tijd vrij om er ook mee door te gaan.” (V10)

Het belang (van weinig belangrijk tot belangrijk) en de emotionele lading van adoptie (van gemengde tot positieve gevoelens) in hun levensverhalen variëren, maar prominente thema's van verlies, afwijzing of identiteitsverwarring zijn afwezig.

Ouderschap in het levensverhaal (continuously stable):

Liefde en samenhorigheid zijn de drijvende krachten in de levensverhalen van deze ouders. De deelnemers geven aan dat zij het gevoel van eenheid en verbondenheid uit hun kindertijd opnieuw willen beleven met hun eigen gezin.

Hoewel het ouderschap ook bij deze geadopteerden moeilijkheden kent, linken zij die niet specifiek aan hun adoptie. “Het zijn gewoon de normale beproevingen van moeder zijn, een eigen zaak hebben en een huishouden runnen. Dat is gewoon vermoeiend, weet je, zoals voor iedereen.” (M12)

Linken die wel gelegd worden tussen adoptie en ouderschap, gaan o.a. over hoe praten over adoptie met het kind en de medische voorgeschiedenis willen kennen in het belang van hun kind. Verschillende geadopteerden geven ook aan dat het fijn is dat er fysieke gelijkenissen zijn tussen henzelf en hun kind, maar willen het belang niet overschatten. “Dus het was fantastisch om mijn eigen kind te krijgen, maar het heeft zeker duidelijk gemaakt dat een bloedband geen rol speelt … Ze heeft haar eigen persoonlijkheid en al mijn eigenschappen komen van mijn moeder en vader, bloedband of niet.” (M12)

Voor één vader is de geboorte van zijn een kind een trigger geweest om meer te weten te komen over zijn geboortefamilie. Daarnaast doet de geboorte van een kind soms anders kijken naar de eigen adoptie. Zo vertelt een vader wiens biologische ouders ervoor kozen om hem niet te zien bij de geboorte: “Maar het moet zo moeilijk zijn om dat kind af te staan … Ik was letterlijk geboren en werd meteen weggenomen, wat ik eigenlijk wel kan begrijpen als ouder … Je vergeet dat [je pasgeborene zien] nooit.” (V04)

(2) Pulling through (zich er doorheen slaan)

“Weet je, na alle negativiteit ... Weggenomen worden en zo, aan het eind van de dag heeft het me sterker gemaakt, en komt alles goed.” (M16)

De levensverhalen in deze categorie bevatten zeer moeilijke periodes (vaak met een piek in de adolescentie/vroege volwassenheid), gevolgd door verandering en transformatie, waarbij emotionele, gedragsmatige, mentale en/of relationele moeilijkheden ten gevolge van vroege negatieve levenservaringen (zoals verlies, misbruik en verwaarlozing) grotendeels overwonnen worden en men het ondanks alles goed doet als ouder. Adoptie kan zowel als iets positiefs en/of negatiefs gezien worden, waarbij het kruispunt tussen adoptie en ouderschap wordt benadrukt.

De meerderheid van de 8 vaders en 14 moeders in deze groep werd geadopteerd vanuit de jeugdhulp en was ouder dan 2 op het moment van adoptie. Een herhalend thema in hun levensverhalen is de wens om ‘de cirkel te doorbreken’ voor hun kinderen.

Adoptie in het levensverhaal (pulling through):

De geadopteerden in deze groep proberen betekenis te geven aan hun adoptie en zien hun adoptie als iets positiefs en/of negatiefs.

Sommigen zien hun adoptie vooral als ‘een beter leven’, waarbij de steun van hun adoptiegezin cruciaal was voor het overwinnen van moeilijkheden. “Het beste moment in mijn leven, ik bedoel, naast de geboorte van mijn dochter … was waarschijnlijk geadopteerd worden … Want als een kind in de jeugdhulp is dat je doel … Om op een dag een mama en een papa te hebben die je tenminste echt leuk vinden en hopelijk van je houden …” (M14)

Hoewel de band misschien niet altijd even hecht is geweest, is die er nu wel en wonen sommige deelnemers bij of dichtbij hun adoptieouders. Vaak boden de adoptieouders veel steun op het moment dat er een kleinkind werd geboren. Bij het beschrijven van hoe en waarom hun levens een ommekeer maakten, geven de deelnemers vaak voorbeelden van hoe hun adoptieouders hen steeds zijn blijven steunen ondanks conflicten en tegenslagen. “Ik heb geluk gehad om zulke fantastische adoptieouders te hebben … Zij waren er altijd en … Mijn mama is zich bewust van de extra dingen waar ik mee worstel als geadopteerde weet je, dus ja, ik denk dat ze daar altijd rekening mee hield en ze extra ondersteunend was.” (M05)

Andere deelnemers vertellen dat, ondanks zij in een goed adoptiegezin terechtkwamen, adoptiegerelateerd verlies de grootste bron van pijn was die ze moesten overwinnen. Zij worstelden met hun identiteit en ervoeren gevoelens van verdriet en verlies, anders te zijn dan hun adoptiefamilie, en afgewezen en verlaten te zijn geweest met daaruit voortvloeiende problemen met vertrouwen. “Het is niet dat ik mijn mama en papa niet vertrouwde … Maar mensen wegduwen is iets wat ik altijd gedaan heb, het is angst om afgewezen te worden … Als ik degene ben die jou wegduwt, kan jij mij niet wegduwen.” (V03)

Ook spreken sommige geadopteerden over moeilijkheden in de communicatie met hun adoptieouders. “Ik denk dat de grootste uitdaging voor mij was dat ik mijn geboortefamilie wilde leren kennen, maar dat ik mijn familie niet wou kwetsen.” (M19)

Vier deelnemers overwonnen de tegenspoed van niet in een goed adoptiegezin terecht te komen. Problemen in hun adoptiegezin die genoemd werden (waardoor sommigen opnieuw in de jeugdzorg werden geplaatst), zijn: adoptieouders met mentale gezondheidsproblemen of een alcoholprobleem, emotionele afwijzing/gebrek aan onvoorwaardelijke liefde/fysieke mishandeling, gebrek aan openheid en steun in het contact met de geboortefamilie. “Ze stond daar dan en zei dat ze wou dat ze me nooit geadopteerd had.” (V07)

Ouderschap in het levensverhaal (pulling through):

Ongeveer de helft van de geadopteerden in deze groep zegt dat moeder/vader worden het keerpunt in hun leven was. Het gaf hen een nieuwe focus, een gewaardeerde identiteit, een gevoel van erbij horen en zelfwaardering, en het vormde een belangrijke bron van motivatie om veranderingen aan te brengen (bv. afstand nemen van slechte situaties en relaties, aanpakken van mentale gezondheidsproblemen of middelenmisbruik). “Het veranderde mijn leven, want ik had meer verantwoordelijkheid.” (V02) Andere keerpunten die worden aangehaald, zijn: hun partner ontmoeten, trouwen, naar de universiteit gaan, werkgerelateerde successen, …

De geadopteerden in deze groep koesteren de biologische band met hun kind en sommige vertellen dat het ouderschap hen dichter bracht bij hun adoptiefamilie (en soms ook geboortefamilie).

Het ouderschap bracht ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Sommigen maakten zich zorgen dat ze zich niet zouden kunnen hechten aan hun kind en waren bang om hun kind in de steek te laten, net zoals zij zichzelf in de steek gelaten voelden: “Ik begon te denken ... Wat als hij geboren wordt en ik hem niet wil ... Ik begon te denken is het genetisch? Is je baby niet willen genetisch?" (M10) Anderen waren bang dat hun kind hen zou afwijzen: "Je bent bang dat als je te hard of streng bent tegen je kinderen, dat ze je zullen afwijzen en je zullen verlaten." (V13)

Sommigen moesten hard hun best doen om een hechte band met hun kinderen op te bouwen: “Mijn grootste uitdaging was om de muur voor mijn kinderen te laten zakken." (M02) Verschillende moeders hadden een postnatale depressie en/of problemen om zich te hechten aan hun baby: "Ik kon geen band met haar opbouwen ... Ik wist niet hoe ik moest opvoeden." (M14) Ook spraken verschillende ouders over een overbeschermende of 'aanhankelijke' relatie met hun kinderen of vertelden ze te streven naar onrealistische normen: "Ik had het gevoel dat ik alles honderd procent moest doen ... Perfect zijn, perfecte vader, perfecte echtgenoot." (V13)

Echter, en ondanks de vooroordelen van professionals in de gezondheidszorg en/of hun adoptieouders die enkele geadopteerden ervoeren, was er een grote motivatie om de cyclus van verlies en mishandeling te doorbreken: “Ik denk dat het me ertoe heeft aangezet om te streven naar het tegenovergestelde van wat ik had, voor mijn kinderen. Ik wil niet dat zij moeten meemaken wat ik heb meegemaakt.” (M02)

(3) Still struggling (nog steeds worstelend)

“Alles dat goed was, wordt altijd … Iets gebeurt en wordt altijd omgedraaid of weggenomen.” (V01)

Deze levensverhalen hebben een overwegend pessimistische/negatieve/depressieve toon. Adoptie wordt grotendeels als iets negatiefs beschouwd, waarbij adoptiegerelateerd verlies en/of vroegkinderlijk trauma (o.a. misbruik en verwaarlozing) een blijvende, zwaarwegende impact heeft op het psychisch welzijn en het ouderschap van de geadopteerde.

De groep bestaat uit 2 moeders (geadopteerd op latere leeftijd met een extra belastende achtergrond) en 4 vaders (geadopteerd als baby). Zij beschrijven periodes van ernstige mentale gezondheidsproblemen (waaronder angsten en fobieën, postpartum psychose, gedachten of pogingen tot zelfdoding, depressie en schizofrenie). De levensverhalen zijn fragmentarisch, maar thema’s zoals de impact van afwijzing/verlies of vroegkinderlijk trauma overheersen.

Adoptie in het levensverhaal (still struggling):

Adoptie wordt in deze groep grotendeels beleefd als iets negatiefs.

Vier deelnemers onderhouden geen of gespannen relaties met hun adoptiefamilie. Zoals in de ‘pulling through’-groep, vertellen sommige ouders dat ze zich anders voelen dan hun adoptieouders (bv. op vlak van uiterlijk, persoonlijkheid) en dat er een gebrek is aan open communicatie en begrip voor adoptiegerelateerde moeilijkheden binnen het adoptiegezin. “Ik had niet het gevoel dat zij heel open waren tegen mij, dus nu heb ik het gevoel dat ik niet heel open kan zijn tegen hen.” (V11)

Sommige ouders spreken over problemen voorafgaand de adoptie (bv. misbruik) die de adoptie niet heeft kunnen herstellen. Anderen zien hun adoptie als de oorzaak van hun problemen (vooral gevoelens van afwijzing en verlies): “Je gaat altijd een leegte voelen.” (V20)

Ook hebben alle ouders in deze groep lastige gevoelens tegenover en/of moeilijke relaties met hun geboortefamilie. “Mijn geboortemoeder is enkele jaren geleden overleden … Ik voelde mij enorm in de steek gelaten, hoe durfde ze? Hoe durfde ze dood te gaan voordat ik alle antwoorden had? Ik kwam in contact met mijn geboortevader, wat één van de slechtste dingen is die ik ooit heb gedaan, denk ik.” (M01)

Ouderschap in het levensverhaal (still struggling):

Hoewel de meeste geadopteerden in deze categorie het ouderschap zien als een positieve kracht en een drijfveer om te leven en moeilijkheden te overwinnen, leidde het niet tot een duidelijk keerpunt in hun leven.

Alle ouders in deze groep geven aan dat hun adoptiestatus de overgang naar het ouderschap moeilijker maakte en dat hun ouderschap onder druk kwam te staan (bv. bij een moeder werd er gedreigd om haar kinderen uit huis te plaatsen).

Ze uiten vaak hoge mate van stress en onrust, gelinkt aan het ouderschap: “Ik weet nog dat ik doorheen mijn hele zwangerschap heb gedacht dat ik nooit goed genoeg ging zijn als moeder ... Dat was een heel nieuw niveau van mij zorgen maken … Na de geboorte van mijn zoon kreeg ik een postnatale psychose. Dat had allemaal te maken met die gevoelens van nooit goed genoeg te zijn omwille van wat ik heb meegemaakt.” (M17) en “Ik vond het traumatiserend om te zien hoe goed er voor kinderen gezorgd werd door hun moeder. Want alles wat ik ooit gewild had, was dat soort van moederschap en zorgzaamheid … Zien wat ik nooit had gekregen, maakte mij gek.” (V17) Er wordt ook kritisch nagedacht over hoe de eigen noden het ouderschap negatief kunnen beïnvloeden. “Ik heb het nodig dat mijn zoon mij nodig heeft … Soms als hij pijn heeft, vraagt hij naar mijn [adoptie]papa en ik haat dat. Zo van: nee, jij hebt mij nodig. Jij hebt mij nodig, wat met mij?” (M01)

Daarnaast halen alle deelnemers ook aan dat hun adoptiestatus hun partnerrelaties negatief beïnvloedt, bv. door hun eigen onzekerheid en daardoor aanklampend gedrag (“Ik ben zeer, zeer gehecht aan mijn echtgenoot … Zo gehecht dat ik niet echt van hem weg kan zijn.” M01) of door misbruik binnen relaties toe te staan (“Ik was zo wanhopig om geliefd te zijn dat ik mij op eender wie stortte en al mijn relaties kenden geweld.” M17). De meeste ouders in deze groep zijn niet meer samen met de andere ouder van hun kind, wat op zijn beurt leidt tot nieuwe uitdagingen. “Ik heb nooit gewild dat mijn kinderen niet zouden weten wie hun ouders waren, want dat was mij het moeilijkste … Het moeilijkste in de wereld.” (V17)

(4) Robbed of parenthood (beroofd van het ouderschap)

“Kinderen verliezen … Dat was niet mijn fout. Dat was de sociale dienst die naar mijn jeugd ging kijken en hoe mijn moeder was.” (M18)

De levensverhalen in deze laatste groep zijn verhalen met een thematisch samenhangende centrale verhaallijn over vroegere en huidige moeilijkheden die geleid hebben tot het oneerlijk verlies van de ouderrol. Ondanks dat deze geadopteerden niet meer met hun kinderen samenwonen, zien zij het ouderschap als een cruciaal onderdeel van hun identiteit en zijn zij (overmatig) optimistisch wat betreft de toekomst.

De groep bestaat uit 2 moeders en 2 vaders wier kinderen ofwel uit huis zijn geplaatst, ofwel geadopteerd zijn, ofwel bij de grootouders verblijven. Drie van de ouders waren ouder dan 4 op het moment van adoptie en kenden ernstige mishandeling en verwaarlozing in hun geboortegezin, waarvan zij nog steeds de gevolgen dragen. Eén ouder is geadopteerd als baby en ervaart, naast adoptiegerelateerde moeilijkheden, moeilijkheden omwille van een ontwikkelingsstoornis.

Adoptie in het levensverhaal (robbed of parenthood):

Voor de 3 ouders die op latere leeftijd werden geadopteerd, ging adoptie in het begin gepaard met een gevoel van opluchting, maar het heeft de negatieve reeks van gebeurtenissen niet kunnen stoppen (bv. scheiding van de adoptieouders, komst van een biologisch kind en het daaropvolgend gevoel van ‘het zwarte schaap’ te zijn in de familie, adoptie breakdown, misbruik op latere leeftijd). “Om dan terug in het systeem van de jeugdzorg terecht te komen en je hele leven om zijn kop te laten zetten, om dan aan je lot overgelaten te worden door de sociale dienst, de lokale autoriteit, die dan terug in je leven komen en je kinderen wegnemen. Dat hele systeem is zo ziek.” (M13)

De vader die geadopteerd is als baby voelt zich geliefd door zijn adoptieouders, maar hij worstelt met gevoelens van verlies, woede en afwijzing en durft deze niet met hen delen.

Contact met de geboortefamilie is er in deze groep niet (meer).

Ouderschap in het levensverhaal (robbed of parenthood):

Ouderschap is een hooggewaardeerd aspect van hun identiteit dat leidde tot hoogte- en dieptepunten in hun leven. “Mijn kinderen op de wereld zetten is hetgeen waar ik het meest trots op ben in mijn leven. Hen verliezen was alsof mijn hart er werd uitgerukt.” (M13)

Alle ouders hebben het gevoel dat zij hun ouderschap onterecht kwijtraakten. Zij voelen zich beoordeeld op basis van hun extra belastende achtergrond en niet genoeg geholpen. “Ik had een fantastische vader kunnen zijn. Ik had een slechte vader kunnen zijn. Of ik had gewoon een gemiddelde vader kunnen zijn, snap je wat ik bedoel? Maar ik weet het niet … Ze hebben mij die kans eigenlijk gewoon afgepakt.” (V05)

De ouders geven aan dat de relatie met de andere ouder van hun kind(eren) een extra risico vormde om hun kind(eren) te verliezen: 2 ouders hebben gewelddadige partners, de partner van V05 heeft ook beperkingen en V06 geeft aan dat het seksueel misbruik dat zijn partner als kind meemaakte tegen haar werd gebruikt.

De ouders worstelen ermee dat zij niet in de mogelijkheid zijn om hun ouderrol uit te oefenen, maar doen er alles aan om een relatie met hun kind(eren) te onderhouden.

Ondanks alle moeilijke gebeurtenissen en al het onopgelost verlies en trauma, weigeren deze geadopteerden om hun levensverhalen enkel als negatief/pessimistisch voor te stellen. Vaak brengen zij geïdealiseerde, 'verlossende' verhalen, waarin ze zichzelf als overlevenden beschouwen en waar ze optimisme en hoop (zelfs om hun kinderen terug te krijgen) voor de toekomst uitdrukken. “Het enige wat ik weet, is dat het me sterker heeft gemaakt. Dus eigenlijk, alles wat slecht is gebeurd, verander ik in iets positiefs vanwege die ervaring." (V05)

Discussie

De 4 thema’s die in de systematische reviews geïdentificeerd werden, komen ook in deze studie naar boven:

1) Voor de meeste, doch niet alle, deelnemers brengt het ouderschap adoptiegerelateerde kwesties opnieuw naar boven, vooral in de groepen ‘pulling through’ en ‘still struggling’ (bv. angst om zich niet te kunnen hechten aan hun kind). Veelal vormen deze gevoelens een extra laag van reflectie over adoptie (‘Wat betekent mijn geschiedenis voor mij als ouder?’) eerder dan een aanleiding tot een zoektocht naar identiteit (‘Nu ik een ouder ben, moet ik meer weten over mijn achtergrond’), omdat deelnemers vaak al veel eerder nadachten over hun identiteit.

Veel geadopteerden in deze studie kennen een geschiedenis van misbruik en verwaarlozing als kind en willen de cirkel doorbreken. Voor vele geadopteerden in de ‘pulling through’-groep vormt het ouderschap een keerpunt in hun leven, terwijl het ouderschap voor geadopteerden in de ‘still struggling’-groep intense adoptiegerelateerde gevoelens triggert die hun ouderschap erg bemoeilijken.

2) Uit de studie blijkt ook dat geadopteerde ouders geconfronteerd worden met specifieke uitdagingen. De meerderheid van de deelnemers (behalve de ‘continuous stable’ groep) ondervindt problemen op vlak van mentale gezondheid, relaties, onderwijs & tewerkstelling en middelengebruik. Dikwijls zijn die problemen nog aanwezig op het moment dat zij vader/moeder worden, waardoor hun ouderschap onder druk komt te staan en er wordt ingespeeld op hun grootste angst, nl. dat ze de cirkel niet kunnen doorbreken. Toch zorgt het ouderschap vaak voor nieuwe motivatie om hun leven weer op orde te krijgen. De overgang naar het ouderschap houdt dus belangrijke opportuniteiten in om volwassen geadopteerden te ondersteunen in het aanpakken van bepaalde problemen.

Voor ouders in de ‘robbed of parenthood’ groep is het niet kunnen doorbreken van de cirkel vreselijk. Uit eerder onderzoek blijkt al dat ouders die geadopteerd zijn of in de jeugdhulp zaten oververtegenwoordigd zijn in de groep van ouders die hun kinderen verliezen aan adoptie of jeugdzorg. Roberts (2017) stelt dat dit kan duiden op zowel een tekortkoming in de voorbereiding en ondersteuning van zeer kwetsbare geadopteerden op het ouderschap, als op professionele attitudes die intergenerationele cycli van misbruik en jeugdzorg als onvermijdelijk beschouwen.

3) Het ouderschap kan een bron van verandering zijn in de relatie met adoptie- en biologische ouders. Dit komt vooral in de ‘pulling through’-groep naar boven: voor sommige geadopteerden in die groep leidde het ouderschap tot betere relaties met hun adoptieouders, zeker wanneer adoptieouders hulp boden als grootouders. Andere geadopteerden namen juist afstand van bepaalde relaties met adoptie- en geboortefamilieleden om hun kind(eren) te beschermen.

Voor de geadopteerden in de andere groepen leidde het ouderschap niet tot verandering in de relatie met hun adoptie- en biologische ouders, omdat de relaties al goed zijn (‘continuous stable’-groep) ofwel juist niet goed of volledig afwezig zijn (‘still struggling’- en ‘robbed of parenthood’-groep).

4) De positieve aspecten van het ouderschap zijn prominent aanwezig in de meeste levensverhalen, vooral in de 3 groepen van levensverhalen die veel moeilijkheden en tegenslagen bevatten. In de ‘pulling through’-groep wordt de biologische band met het kind gekoesterd en kan dit gelinkt worden aan de motivatie om hun leven om te keren. Opvallend is dat, ondanks de liefde en toewijding die geadopteerden in de ‘still struggling’-groep voor hun kinderen hebben, gevoelens van stress en onrust hun ouderrol bemoeilijken. Tot slot staat het ouderschap centraal in de identiteit van de geadopteerden in de ‘robbed of parenthood’-groep, maar brengt het ook zeer grote verliezen met zich mee.

Vijf implicaties voor de praktijk

(1) Dit onderzoek illustreert de diversiteit en veranderlijkheid van de levensverhalen van geadopteerde volwassenen en het belang voor het ouderschap om een samenhangend verhaal over adoptie te kunnen construeren. Voor sommigen was adoptie een weg naar veerkracht, voor anderen was het vooral iets negatiefs, voor velen hield adoptie zowel winst als verlies in.

De onderzoekers benadrukken dat het belangrijk is om elk individueel levensverhaal te respecteren en geen narratieven op te dringen (zoals bv. dat je als geadopteerde ‘gered’ of ‘beschadigd’ bent) (Merritt, 2022; Samuels, 2022). Zoals Brodzinsky et al. (2022, p. 7) stellen, kan dit anders leiden tot ‘gevoelens van uitsluiting, minderwaardigheid, fragmentatie van het zelf en emotionele destabilisatie. En voor sommigen kan het ook traumatisch aanvoelen.’ Therapie moet ‘afgestemd worden op die aspecten die specifiek voor die geadopteerde het meest stresserend zijn' (Grotevant et al., 2017, p. 2201).

(2) De onderzoekers benadrukken ook het belang van vroege traumagerichte ondersteuning voor adoptiegezinnen (dus tijdens de kindertijd om escalatie in de adolescentie en volwassenheid te voorkomen) en specifieke ondersteuning van de geadopteerde in de overgang naar het ouderschap, aangezien mentale of adoptiegerelateerde moeilijkheden (bv. angst om zich niet goed te kunnen hechten, angst om afgewezen te worden) een grote impact kunnen hebben op het ouderschap.

Echter, wanneer er sprake is van een traumatische achtergrond, kan hulp en ondersteuning soms gezien worden als bedreigend of pathologiserend (Siverns & Morgan, 2019). Het is dus belangrijk voor hulpverleners om adoptiesensitief te zijn, zonder geadopteerde ouders het gevoel te geven dat ze be(v)oordeeld worden.

(3) Het is noodzakelijk dat adoptieouders open communiceren en open staan voor contact met de geboortefamilie. Dit wordt door de deelnemers in alle groepen bevestigd. In het voorbereiden, screenen en ondersteunen van adoptieouders moet het belang van openheid dus benadrukt worden. Twijfels en vragen over hoe relaties met de geboortefamilie best onderhouden worden, spelen ook nog in de volwassenheid, en professionele zorg en begeleiding is misschien des te meer nodig op het moment dat geadopteerden ouders worden.

(4) Verder halen de onderzoekers aan dat er aandacht moet zijn voor de impact van adoptie en vroege negatieve levenservaringen op de partnerrelaties van geadopteerden (incl. co-ouderschapsrelaties). Voor sommige deelnemers aan de studie is een ondersteunende partner essentieel in het opnemen van de ouderrol, voor anderen staat de relatie onder druk of is die gewelddadig. 40% van de ouders in de studie heeft momenteel geen relatie. Als hulpverlener van een ouder die jeugdtrauma’s heeft ervaren, is het dus belangrijk om ook na te denken hoe er gewerkt kan worden met het koppel.

(5) Tot slot stellen de onderzoekers dat de ondersteunde rol van adoptieouders, ongeacht ‘wat er ook gebeurt’, voor vele geadopteerden cruciaal is om veerkracht op te bouwen. De levenslange impact van adoptie moet dan ook vanaf het begin benadrukt worden aan adoptieouders. Daarnaast kunnen adoptieouders nood hebben aan vorming, zorg en begeleiding in het ondersteunen van hun (inmiddels volwassen) adoptiekinderen (bv. rond hoe ze kunnen ondersteunen op het moment dat hun adoptiekind de volwassenheid bereikt, hoe ze een balans kunnen vinden tussen het ondersteunen van hun adoptiekind dat met problemen worstelt en het beschermen van hun kleinkinderen).

Het volledige artikel lees je hier.

Bron: Neil, E., Rimmer, J. & Sirbu, I. (2023) How do adopted adults see the significance of adoption and being a parent in their life stories? A narrative analysis of 40 life story interviews with male and female adoptees. Children and Youth Services Review. Volume 155, 107267. ISSN 0190-7409. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.107267.

Tekst: Kristien Wouters