Naar aanleiding van haar nieuwe boek 'De cirkel van verbinding', interviewden we Renée Wolfs.
Wat doe je in het dagelijks leven?
"Ik besteed in de eerste plaats veel aandacht aan de opvoeding van mijn drie Chinese kinderen. Ze zijn nu 12, 13 en 15 jaar oud. Verder ben ik partner in het bedrijf van mijn man, hij is muziekfotograaf. Samen bedenken we steeds hoe het met het werk creatief en financieel verder moet. Regelmatig lopen we al pratend en denkend over de toekomst door het bos met onze hond. Veel van die gesprekken gaan over de kinderen of over ons werk."
Jouw boek ‘De Cirkel van Verbinding’ is een boek over omgaan met verlies bij adoptie en pleegzorg. Over “verlies en rouwen” zijn reeds heel wat boeken verschenen. Waarom vond jij het noodzakelijk om een boek te schrijven over verlies bij adoptie en pleegzorg? Is dit verlies dan anders?
"Er zijn inderdaad veel boeken geschreven over rouw en verlies, maar meestal gaan die over het rouwen om de dood van een dierbaar iemand. Als iemand sterft, is dat heel definitief, iemand komt nooit meer terug. Je hebt dan tijd nodig om dat te beseffen, te doorleven en te accepteren. Verlies bij adoptie en pleegzorg is anders, omdat de biologische ouders meestal niet dood zijn. Adoptie- en pleegkinderen verliezen hun ouders niet, ze raken het (dagelijkse) contact kwijt. Dat verlies is zelden definitief. Veel pleegkinderen blijven hun leven lang hopen op een verbeterd contact, adoptiekinderen hopen vaak dat ze hun ouders of andere informatie zullen vinden. Doordat die hoop op hernieuwd contact of het vinden van meer informatie blijft, is het moeilijk om afscheid te nemen. Terwijl afscheid nemen een van de belangrijkste elementen is in een rouwproces. Ik wilde volwassen pleegkinderen en geadopteerden daar attent op maken. Als je geen afscheid neemt, kun je niet verder met je toekomst. Ook bij adoptie en pleegzorg kun je ritueel afscheid nemen van iets wat niet meer in je leven is. Dat kan helpen om weer verder te gaan met je leven.
Ook is het voor veel adoptie- en pleegkinderen moeilijk om de pijn van een verlies echt te doorleven; door early life stress is het stressregulatiesysteem vaak gevoeliger afgesteld. Hierdoor, en soms ook door verminderd basisvertrouwen, kunnen velen minder goed met sterke gevoelens omgaan. Naast het 'afscheid nemen' is ook 'het doorleven van het verdriet' een belangrijk aspect in een rouwproces, en dit is ook ingewikkelder voor veel adoptie- en pleegkinderen. In mijn boek bespreek ik hoe je met sterke gevoelens om kunt gaan."
Al je boeken gaan over ‘adoptie’. Hoe komt dit?
"Mijn eerste twee boeken schreef ik omdat ik zelf 3 adoptiekinderen heb, en ik ze nodig had voor de opvoeding van mijn eigen kinderen. Mijn focus lag heel dicht bij mijn eigen (opvoedings-)behoeftes.
Wat mijn derde boek betreft: een paar jaar geleden heb ik mij gespecialiseerd in verlieskunde. Die specialisatie stond aanvankelijk los van mijn adoptie-specialisme. Gaandeweg besefte ik dat verlies bij adoptie en pleegzorg een essentieel thema is, maar dat er tot nu toe nog maar heel weinig boeken over verschenen zijn. Ik wist inmiddels zoveel van verlies en rouw en van adoptie, dat ik vond dat ik mijn kennis hierover moest integreren. Het resultaat werd 'De Cirkel van Verbinding.'"
Op je weblog schrijf je: “Adoptie- en pleegkinderen rouwen hun leven lang om wat hun in de jeugd is overkomen, maar om echt te kunnen rouwen, moet je eerst volwassen worden…”
Wat zegt dit over rouwen bij kinderen? Dit betekent waarschijnlijk niet dat een kind niet kan rouwen, of dat deze rouw uitgesteld moet worden tot de volwassen leeftijd.
Dat betekent het zeker niet. Kinderen rouwen ook vaak om wat hun is overkomen. Ze doen dat dan 'in stukjes' omdat ze nog in ontwikkeling zijn, en omdat het besef over wat hen is overkomen, steeds verandert. Pas als je volgroeid bent, komt er een 'volwassen besef', dat is vaak anders dan het besef wat je als kind hebt. Dat komt ook omdat je dan niet meer thuis woont, en ook anders kijkt naar je kindertijd en naar wat je is overkomen. Je hebt dan meer afstand en je bent ook minder afhankelijk van je verzorgers.
Heb je tips hoe opvoeders (in de eerste plaats adoptie- en pleegouders, maar ook onthaalmoeders, leerkrachten…) het kind van kleinsaf hierbij kunnen helpen?
"Als een kind rouwt, is het belangrijk dat alle gevoelens er mogen zijn. Door de pijn te voelen en te kunnen delen met iemand die je lief is, geneest het verdriet voor een belangrijk deel. Als opvoeder of verzorger ben je misschien geneigd om het kind te troosten door het bijvoorbeeld af te leiden of iets lekkers of leuks te geven. Of door de positieve kanten van de situatie te belichten. Maar in een rouwproces werkt dat averechts. Luisteren en begrip tonen zijn juist dan heel belangrijk, ook als dat verdriet langer duurt dan gedacht. Verdriet over een betekenisvol verlies kun je niet wegnemen. Het komt tot rust door het te doorleven. De oplossing ligt in het rouwen zelf, en niet in het wegnemen van de pijn."
Waar kwam je inspiratie vandaan bij het schrijven van je laatste boek?
"Ik heb mij een paar jaar geleden gespecialiseerd in verlieskunde. Ik was geboeid door dit onderwerp door mijn eigen verleden. Op mijn eenendertigste verloor ik mijn zusje, en een paar jaar later een hele goede vriendin. Bijna niemand om mij heen maakte dat al mee, iedereen was bezig met gezin of carrière. Ik heb me in die tijd wel eens eenzaam gevoeld. Het verdriet over het verlies van mijn zusje heb ik altijd met me mee gedragen, ik kon er eigenlijk niet echt los van komen. In de opleiding leerde ik dat afscheid nemen heel belangrijk is. Ik besefte dat ik eigenlijk nooit echt afscheid had genomen van mijn zusje, en daar heb ik toen tijd voor genomen. Het heeft me ontzettend veel rust gegeven, ik kan nu weer veel vrijer naar de toekomst kijken. Ondermeer deze ervaring vond ik zo belangrijk, dat ik dat wilde delen met geadopteerden en voormalig pleegkinderen, die zelden in de gelegenheid zijn om echt afscheid te nemen van dat wat hun is overkomen."
Dit is je derde boek, voorheen Wereldkind en De Adoptiedialoog…
Je bent moeder. Jouw eerste boek “Wereldkind “gaat over kinderen, de adoptiedialoog gaat voornamelijk over tieners en pubers en je derde boek is bedoeld voor jongvolwassenen. Betekent dit dat je zelf meegroeit als adoptiemoeder?
"Ja, dat denk ik wel. Mijn interesse en focus lag aanvankelijk vooral bij jonge kinderen, en gaandeweg verschoof mijn focus naar pubers omdat mijn eigen kinderen ook groter werden. Nu mijn kinderen in de puberteit zijn, ben ik benieuwd hoe het straks verder zal gaan, en ben ik dus in gedachten al vaak bezig met hun volwassenheid.
Al heb ik het laatste boek zeker niet voor mijn eigen kinderen geschreven. Rouwen is zo persoonlijk, je moet mijn boek alleen lezen als je dat zelf echt wilt en denkt nodig te hebben."
Heb je al ideeën voor je volgende boek?
"Ik heb veel plezier in het schrijven van mijn columns. Ik zou graag vaker 'vrij' willen schrijven, korte verhalen bijvoorbeeld. Maar verder denk ik er nog niet veel over na. Eerst moet de Engelse vertaling nog uitkomen (april 2015). Vooralsnog verlang ik ernaar dat het weer stil wordt in mijn hoofd. Als die stilte er weer is, komt er vanzelf een weg, waarschijnlijk naar een nieuw boek."
Wat ervaar jij als de grootste misverstanden i.v.m. “verlies bij adoptie en pleegzorg”?
"Dat je de pijn moet doorleven voordat je verder kunt. Hoeveel je wilt en kunt voelen, is heel persoonlijk.
Dat je je ouders moet ontmoeten om verder te kunnen in je leven, want ook dat is heel persoonlijk.
Dat je als adoptie- of pleegkind iets moet missen, want dat is zeker niet bij alle kinderen het geval.
Dat de enige weg om te zoeken is: je biologische ouders vinden. Er zijn nog veel en veel meer manieren om je te verbinden met je verleden. Die bespreek ik dan ook uitgebreid in mijn boek."
Kan je, na je research en na het schrijven van je boek, de belangrijkste tip formuleren?
"De belangrijkste tip" vind ik lastig, want er zijn er altijd meer en iedere tip is altijd weer voor meerdere uitleg vatbaar en niet op iedereen toepasbaar. Dus ik ben geneigd om ze niet te formuleren:-) Maar ik vind het toch wel zinvol om er een paar te noemen. Voor degenen die graag een tip willen ontvangen dan, de overigen mogen mijn tips overslaan:
-
voor voorlichters in adoptie /pleegzorg
Maak aspirant ouders bewust dat ze hun eigen verliezen op orde moeten krijgen, omdat ze zich dan pas echt kunnen verbinden met het verdriet van hun kind. -
voor (kandidaat)adoptieouders
Lees de Cirkel van Verbinding en ontwikkel de moed om te reflecteren op je eigen verliezen; durf je ermee te verbinden, want dat versterkt straks de band met je kind. -
voor hulpverleners in de nazorg in adoptie/pleegzorg
Geef iemand niet te snel een diagnose. Diagnoses kunnen heel behulpzaam zijn, maar ze kunnen ook een 'self fulfilling prophecy' worden. Iemand 'hoop geven' is een van de belangrijkste genezingsfaktoren. -
voor geadopteerden
Geloof in je eigen kracht en durf je op je eigen manier te verbinden met dat wat je verloren bent, want dat ben je waard. Zorg ervoor dat iemand je steunt, zodat je er niet alleen voor staat. Dat kan een goede vriend zijn, een lotgenoot of familielid, of een hulpverlener.
Bedankt voor het interview!
Meer info over het boek kan je vinden via deze link.
Carole Vandaele
Educatief medewerker Steunpunt Adoptie vzw
Gepost in: Interview
