Verbinden tot een geheel - Deel 1

"Verbondenheid als sleutelwoord bij het helen van vroege negatieve ervaringen en in de ontwikkeling van een kind" 

Een interview van Laetitia Lebbe met Marijke Sluijter

Als het leven een breiwerk is, dan zijn de 'breisteken' je opgedane ervaringen. Het leven is een groot geheel van verbindingen tussen die steken. Elke 'steek' is van belang en geeft vorm aan het geheel. Alle steken zijn ook nodig, van de eerste tot de laatste, van deze die je zonder hulp hebt moeten opzetten tot deze die onder begeleiding vorm kregen. Laat je een steek vallen, dan moet je teruggaan naar het gat en deze opnieuw verbinden tot één geheel. Anders blijf je steken in je leven en is je breiwerk niet heel...

Dit is wat ik heb geleerd tijdens een uiterst boeiend gesprek met Marijke Sluijter, adoptiemoeder van een Colombiaanse zoon, kleuterleidster en onderwijskundige.

In de jaren '70 werd een langdurig onderzoek gestart naar adoptiekinderen. De bevindingen van onderzoekers, onder andere Prof. Hoksbergen zijn gebaseerd op deze onderzoeksgroep. Marijke's zoon maakt deel uit van deze groep, die tot op heden gevolgd wordt. Op deze manier hoopt Marijke dat anderen uit haar ervaringen kunnen leren.

“Als je blijft steken in je ontwikkeling, dan is dat net of er een steekje  is gevallen in je 'breiwerk'. Dan kun je niet dóór breien; je moet echt helemaal terug naar dat gat, anders blijft het een weeffout.”

Steken opzetten: aanraken om tot verbinding te komen

Marijke adopteerde in 1972 een baby van 5 weken oud. Kandidaat-adoptieouders werden op dat moment niet voorbereid en er was weinig geweten over adoptie.
Met vallen en opstaan, heeft ze steeds haar best gedaan; zo zag Marijke dat haar zoontje het erg koud had in de tochtige hotelkamer in Colombia en ze nam hem dicht tegen haar aan in bed. Het is pas achteraf dat Marijke te weten kwam dat ze op dat moment goed had gehandeld; huid op huidcontact is immers belangrijk voor de hechting, maar van een theorie rond hechting was op dat moment nog weinig bekend.

Terug uit Colombia had haar zoontje ernstige diarree en woog met 7 weken nog maar 2 kg. Ze bezocht haar huisarts, maar in plaats van een directe verwijzing naar het ziekenhuis gaf hij vitaminedruppels en een eiwitproduct mee. Had die arts het niet goed voor met haar adoptiezoontje? Ze zal het nooit weten, maar haar zoon belandde voor 10 weken in het ziekenhuis. Niet optimaal voor de binding tussen moeder en zoon...

Toen haar zoon anderhalf jaar was zei iemand: “Jouw zoon maakt geen contact; hij schermt zich af.” Marijke wist dat haar zoon teruggetrokken was, maar ze dichtte het toe aan zijn karakter van 'stoïcijnse indiaan'; ze had het niet als een probleem gezien. De persoon die haar alarmeerde was Jacqueline van Ommeren, een Surinaamse psychoanalytica en onderwijskundige. Jacqueline adviseerde Marijke om haar zoon een bepaalde massage te geven.

Het waren vlinderlichte aanrakingen aan beide ooghoeken, neusvleugels, achter de oren en aan de mondhoeken met een afsluitende streling van de vingertoppen langs de hals naar beneden. De aanrakingen waren heel subtiel, maar haar zoontje keerde zich af.

Bij een kind met een normale ontwikkeling moet je dan stoppen, maar hier moest Marijke doorzetten. Door het oproepen van de eerste reflex (het zoeken naar de moederborst) kwam een levensbedreigende angst naar boven. Op advies van Jacqueline van Ommeren maakte ze er een plagerig spelletje van. Dit heeft Marijke slechts aangedurfd omdat ze begeleid werd door een betrouwbare therapeut.

Na drie dagen had ze resultaat: haar adoptiezoontje kwam vastberaden naar haar toegestapt, stak zijn neusje in de lucht en deed 'mmmh'. Marijke heeft op dat moment het aanrakingspatroon voor het eerst helemaal kunnen afmaken. Daarna liep hij weer weg, maar sindsdien vroeg hij er steeds weer naar; de verbinding was gemaakt. Nu pas kon de hechting beginnen.

Marijke's zoon is ondertussen 44 en vraagt nog steeds om massages van de voeten of rug. Aanraking is voor hem het middel geweest om zich te verbinden met zichzelf en met zijn adoptiemoeder.

“Ik vind het een heel belangrijk aandachtspunt dat adoptieouders zouden moeten weten, namelijk dat het contact op een heel basaal niveau ligt. Het zijn niet de woorden; het begint met strelen, dát is de eerste taal.”

Later is aan het licht gekomen dat Marijke's adoptiezoontje 5 weken aan een stuk in het kindertehuis alleen in zijn bedje heeft gelegen met een papfles in een standaard waarbij de melk gewoon in zijn mondje liep, veel te snel.

Niemand die hem even in de armen nam, zelfs niet om een flesje te geven. De stress van de herinnering aan die periode kwam weer naar boven bij die aanrakingen. Wanneer hij die het meest nodig had, was aanraking volledig afwezig. Teruggaan naar die allereerste reflex, de allereerste behoefte van aanraking, is voor hem helend geweest.

Nu weten we dat aanraking bij baby's erg belangrijk is. Marijke is blij dat ze via haar boek 'Aanraken, een levensbehoefte. Tactiele contacten in kinderopvang en school' kan bijdragen aan een meer ontspannen cultuur rond aanraken. Aanraken is een eerste levensbehoefte. We verbinden ons ermee met anderen en het is noodzakelijk voor het welzijn, de gezondheid en het leervermogen.

Op de website www.aanrakeneenlevensbehoefte.nl kan je meer achtergrondinformatie vinden rond het thema 'aanraken'.

In een volgend deel komen andere 'steken' aan bod die geheeld moesten worden. Marijke's zoon bleef op een bepaald moment letterlijk 'steken' in zijn leerontwikkeling. Om dat gat te dichten, moest Marijke samen met haar zoon weer heel ver teruggaan in zijn 'breiwerkje'...

Auteur: Laetitia Lebbe
 

Gepost in: Interview