Collega Kristina Van Remoortel sprak met eerste of geboortemoeders over de afstand van hun kind. Ze brengt hun getuigenissen samen in de driedelige podcast ‘Onomkeerbaar apart’ en schetst zo de complexe realiteit die verbonden is aan afstand voor en na adoptie.
Dag Kristina. Wat inspireerde je om precies dit onderwerp te kiezen?
Verhalen van geboortefamilies blijven nog te veel op de achtergrond. Ik vind dit een pijnlijke tegenstelling, want adoptie bestaat enkel omdat er ook afstand is. Tegelijk begrijp ik waarom. Er is zoveel pijn en verdriet, schaamte en angst voor oordeel dat speelt.
Door het medium van podcast te gebruiken hoopte ik een stukje anonimiteit te kunnen bewaren voor de moeders die gingen getuigen én tegelijk ook hun verhalen meer tastbaar te maken. Gesproken woord leeft meer dan geschreven woord. Emoties kan je niet op papier zetten, maar kan je met audio wel laten horen.
Als podcastmaker moet je keuzes maken. Van welke keuze heb jij wakker geleden?
Het zijn niet zozeer keuzes die mij slaap kostten. Wel vragen: hoe ethisch is dit allemaal? Hoe breng ik een verhaal over?
Van opleiding ben ik klinisch psycholoog. Dagdagelijks ben ik bezig met ondersteuning geven aan mensen met kwetsbare verhalen. In dit ganse proces heb ik vaak moeten zoeken naar hoe ik mijn klinische achtergrond zou combineren met deze van een audiomaker.
Moeders vertrouwden mij hun verhaal toe. Hiermee wou ik zorgzaam omspringen. Ik wil hun stem en verhaal laten horen, maar ik wil ook hun privacy respecteren.
Hoe heb je die zorgzaamheid proberen vertalen in je podcast?
In het scripten en monteren stond ik voortdurend stil bij hoe ik hun verhaal overbreng naar de luisteraar. Om bij elk verhaal steeds voldoende context te bieden, koos ik ervoor om met een voice over te werken waarin ik zowel het verhaal verder uitwerk, als kennis deel over wat afstand en adoptie inhouden. Ik ben dus zowel ‘verteller’ als ‘expert’, zeg maar. Hierdoor kom ik regelmatig aan het woord, soms zelfs teveel, vind ik zelf. Ook dat vroeg ik me dus regelmatig af: is dit wel in evenwicht?
Ik vond het ook belangrijk dat de moeders ‘eigenaar’ bleven van hun verhaal. Ik heb daarom bijvoorbeeld bewust niet gewerkt met ‘quitclaims’. Dat is een overeenkomst tussen een maker en de geportretteerde. In zo'n overeenkomst geeft de geportretteerde zijn toestemming voor de gemaakte opnamen en verklaart hij af te zien van zijn rechten. Als die persoon dan nadien verandert van gedacht en toch wil dat zijn getuigenis niet wordt gebruikt, dan heeft die juridisch geen mogelijkheden om dat tegen te gaan.
Bij elke stap in het maakproces heb ik de moeders ook betrokken. Het script lazen zij na en keurden ze goed vooraleer ik in audio ging monteren. Ook de montage beluisterden zij eerst vooraleer ik hem helemaal afwerkte. Op elk moment kunnen zij aan mij laten weten dat hun verhaal offline moet en dan zal ik dat ook doen.
Welke technische of creatieve uitdagingen ben je tegengekomen tijdens het maken van de podcast?
In aflevering 2 getuigt een mama anoniem. Ze wenste ook niet herkenbaar te zijn met haar stem. Hiervoor moest ik op zoek naar een oplossing.
Als ik haar stem probeerde te vervormen in het monteerprogramma waarmee ik werk, dan werd het zo’n veel te diepe, gevaarlijk klinkende robotstem. Of een te hoog, vervelend smurfenstemmetje. Ik ging daarom op zoek naar software met artificiële intelligentie.
Het is ongelooflijk wat er allemaal al mogelijk is met AI. Intonaties, pauzes … Alles neemt AI over en verandert die naar een ‘menselijke’ stem. Je kan natuurlijk horen dat het niet helemaal zuiver is. De huidige AI heeft nog veel ruimte om te verbeteren. Maar het is een handige oplossing om op eenvoudige manier een stem onherkenbaar te maken.
Was er een moment dat je echt is bijgebleven tijdens het maken van deze podcast?
Zonder twijfel het interview met Ping. Om verschillende redenen was dit technisch zeer complex om te doen.
Ping woont in Australië. Ik moest haar dus online interviewen. Door het tijdsverschil was het echt puzzelen om een goed moment te vinden. Daarnaast moest er een tolk aanwezig zijn, want Ping ging in het Mandarijns getuigen, en er ging een vertrouwenspersoon van Ping deelnemen. Tot slot moest er ook iemand bij haar ter plaatse zijn, een tape sync’er, om een kwalitatieve opname te maken. Een opname met zoom zou niet aangenaam zijn om naar te luisteren.
Dus om 4u ’s nachts onze tijd zat ik in onze woonkamer aan mijn laptop, hopend dat alle andere mensen ook wakker zouden zijn en de tape sync’er goed en wel ter plaatse was geraakt. Dat was best stresserend, maar het was allemaal goed gelukt.
Hoe heeft het maken van deze podcast jouw kijk op het onderwerp veranderd?
Ik hoop eigenlijk dat deze podcast vooral de kijk van de luisteraars mag veranderen waar het nodig is. De groep van geboortefamilie is een gigantisch diverse groep. Dit beseffen mensen echt nog te weinig. En vooral dit dan: dat zij ook krachtig zijn, geen passieve mensen in de marge. Hoe zij kijken naar afstand en adoptie, welke ideeën zij hierover hebben, welke noden zij hierbij voelen … Hier gaat veel te weinig aandacht naartoe.
Ik hoop dat deze podcast mee een nieuwe beweging in gang kan zetten. Eén waarin zij ook als volwaardige personen beschouwd worden en bijvoorbeeld meer betrokken worden in beleid.
Stel dat je maar één fragment uit je podcast mag bewaren voor de eeuwigheid. Welk zou dat zijn, en waarom?
Wat een onmogelijke vraag! Hieruit kan ik écht niet kiezen. Ik vind ook dat er niet mag gekozen worden. Het zou naar mijn aanvoelen ook het opzet van de reeks oneer aandoen, namelijk de complexiteit die gepaard gaat met afstand. Elk verhaal moet bewaard worden om zo alle nuances te vatten.
Wat mogen we verwachten van het slotevent?
Die donderdagavond laten we de derde en laatste aflevering in première gaan. Hij zal pas het weekend erna online komen. We zullen dus samen luisteren. Zo’n luistermoment gebeurt eigenlijk niet zo heel veel meer. Enkel je oren werken en je blik kan gewoon verdwalen terwijl je luistert. Ik vind dat zelf heel gezellig en intiem, zeker in de zaal in Sphinx die we uitkozen.
Na het beluisteren zullen verschillende sprekers aan het woord komen over het thema afstand. De avond wordt gemodereerd door Raf Njotea. Met hem werkten we eerder samen op ons symposium bijna zes jaar geleden. Hij is een heel warme moderator, die steeds goed kan verbinden.
Komt er nog een tweede seizoen?
Laat ons zeggen dat nog niet alle verhalen verteld zijn.
Schrijf je in voor het slotevent van Onomkeerbaar Apart op donderdag 27 maart van 20u-21u30 in Sphinx cinema (Sint-Michielshelling 3, Gent) via deze link. Inschrijven is gratis, maar noodzakelijk. Graag tot dan!
Gepost in: Interview
Geadopteerden helpen geadopteerden
Kom via een online platform in contact met andere geadopteerden. Een plaats om vrijuit te kunnen praten over alles wat je bezighoudt. Dat kan anoniem gebeuren, maar geadopteerden kunnen ook gekoppeld worden aan een vaste buddy.
Ga naar a-buddy.be