Wat staat er in het federaal regeerakkoord over adoptiegerelateerde thema’s?

Beeld Stefaan Temmerman

Het federaal regeerakkoord 2025-2029 is sinds begin deze maand bekend. Een aantal van de geplande maatregelen hebben gevolgen voor ouders die overwegen een kind af te staan, geadopteerden, kandidaat-adoptanten en adoptieouders. Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste punten.

Fiscaliteit: afschaffing van belastingvermindering voor adoptiekosten

Sinds aanslagjaar 2019 zijn uitgaven in het kader van een adoptieprocedure gedeeltelijk fiscaal aftrekbaar, mits een erkende adoptiedienst is tussengekomen. Dit zal in de toekomst niet meer mogelijk zijn. In het federaal regeerakkoord staat hierover het volgende (p. 38):

Vereenvoudiging – afbouw stelsels en koterijen
Het grote aantal aftrekposten, uitzonderingen en vrijstellingen in de personenbelasting vergroot de complexiteit van de personenbelasting. De regering wil zorgen voor een belastingstelsel dat eenvoudiger te begrijpen is, zodat belastingplichtigen gemakkelijker kunnen voldoen aan hun verplichtingen zonder onnodige complicaties. 

• Kleine aftrekposten, uitzonderingen en vrijstellingen in de personenbelasting worden geschrapt.
• Volgende belastingverminderingen, uitzonderingen en vrijstellingen verdwijnen:
  (…)
  De belastingvermindering voor adoptiekosten
  (…)

Ethische thema’s: donoranonimiteit - draagvrouwschap - discreet bevallen

De federale regering wil werk maken van enkele ethische thema’s waaronder de afschaffing van de anonimiteit van donoren. Het Grondwettelijk Hof heeft reeds vorig jaar beslist dat de absolute donoranonimiteit in strijd is met de grondrechten van donorkinderen. Komende vrijdag 28 februari vindt hierover een seminar plaats in Leuven, waaraan het Afstammingscentrum meewerkt.

Daarnaast maakt de federale regering de belofte om een wetgevend kader rond draagmoederschap te installeren. Vorig jaar volgden 11 gezinnen via draagmoederschap een voorbereidingscursus bij Steunpunt Adoptie, omdat zij op dit moment nog veelal de adoptieprocedure van een gekend kind moeten doorlopen om wettelijke ouder te worden van hun kind.

Verder wil de federale regering discreet bevallen mogelijk maken. De discussie hierover loopt al geruime tijd. Er zijn de voorbije decennia meerdere wetsvoorstellen over ingediend, ook recent nog in januari.

Over deze ethische thema’s staat in het federaal regeerakkoord het volgende (p. 125):

• Het kennen van de eigen afkomst kan belangrijk zijn voor de identiteitsvorming van donorkinderen. Daarom schaffen we voor de toekomst de anonimiteit van sperma- en eiceldonoren af. Voor donaties uit het verleden zoeken we conform het arrest van het Grondwettelijk Hof een overgangsmaatregel met een billijk evenwicht tussen donorkinderen, wensouders en donoren.
• Met respect voor de bevoegdheidsverdeling bekijken we samen met de deelstaten om de nodige psychologische omkadering en bemiddeling te voorzien.
• We maken discreet bevallen mogelijk. Anders dan bij anoniem bevallen worden de gegevens van de moeder in dat geval bijgehouden door een onafhankelijke instantie en zijn ze alleen toegankelijk voor het kind dat uit deze bevalling geboren wordt. Hierdoor blijft het kind de mogelijkheid hebben om op een later tijdstip contact op te nemen met de biologische moeder, met die instantie als tussenpersoon. Dit is een evenwicht dat zowel de moeder als het kind beschermt door de moeder in staat te stellen discreet te bevallen en tegelijkertijd te garanderen dat het kind in goede omstandigheden wordt geboren en zijn wortels kan traceren als hij dat wil.
• Er wordt een wetgevend kader ontwikkeld voor altruïstisch hoogtechnologisch draagvrouwschap waarbij er geen genetische band is tussen de draagvrouw en het kind. Een voorafgaande overeenkomst dient afgesloten te worden. Na controle en bekrachtiging van deze overeenkomst door de familierechtbank, verkrijgen de wensouders vanaf de geboorte automatisch alle ouderlijke rechten. Ook alleenstaande wensouders en LGBT+-koppels komen hiervoor in aanmerking.  Daarnaast verbieden we draagvrouwschap uit winstbejag in hoofde van de draagvrouw of derden. Dit wil zeggen dat dit zou leiden tot financiële vergoedingen die de terugbetaling van de aan de zwangerschap verwante redelijke onkosten, opgesomd binnen het toekomstig wettelijk kader, zou overschrijden. De personen die bij dit proces betrokken zijn, dienen de medische en psychologische begeleiding te volgen die wordt aangeboden door de erkende fertiliteitscentra.

Justitie: afstammingsrecht moderniseren

Op vlak van justitie wil de federale regering werken aan een modernisering van het afstammingsrecht (p. 161), wat gelinkt is aan eerder vernoemde thema’s:

Privaatrecht

• We zorgen voor een modernisering van het afstammingsrecht. Binnen deze rechtstak moeten we evolueren van een sturende overheid naar een dienend recht. Een nieuw afstammingsrecht moet rekening houden met alle vormen van ouderschap en ertoe streven elke discriminatie weg te werken. Het belang van het kind staat hierbij centraal inclusief zijn recht op identiteit en afstammingsinformatie. Ook andere aspecten van het familierecht moeten daarbij onder de loep genomen worden.
• We onderzoeken de mogelijkheid om een zorgouderschap in te voeren, waarbij bepaalde dagelijkse beslissingen juridisch eenvoudiger moeten worden voor bijvoorbeeld plusouders die in een nieuw samengesteld gezin een belangrijke rol opnemen in de opvoeding van kinderen. Het belang van het kind staat hierbij steeds voorop.

Diplomatie: uitvoering resoluties illegale adopties en metissen

Op 9 juni 2022 nam de Kamer van Volksvertegenwoordigers een resolutie aan over de erkenning van illegaal geadopteerde kinderen in België als slachtoffer en de instelling van een administratief onderzoek. Vorige week op 19 februari 2025 werd een nieuwe resolutie aangenomen met maatregelen hieromtrent. Lees er in dit persbericht meer over. De regering zegt hieraan uitvoering te zullen geven (p. 169).

Ook het onderzoeksproject dat voortvloeide uit de resolutie van 29 maart 2018 over de segregatie waarvan de metissen uit de periode van de Belgische kolonisatie in Afrika het slachtoffer zijn geweest wordt voortgezet.

• De regering zal uitvoering geven aan de resoluties over zowel ‘Metissen’ als illegale adopties. We zetten daarom het wetenschappelijk onderzoek dat reeds werd aangevat rond de Metissen voort. De regering zal werk maken van de ondersteuning van de slachtoffers van illegale interlandelijke adopties, in lijn met de aangenomen Kamerresolutie daaromtrent en in samenspraak met de FOD Justitie. Met dat doel zal een globaal historisch onderzoek naar illegale interlandelijke adopties in de periode 1960-2005 door experten worden opgestart.

Wat staat er in het Vlaams regeerakkoord?

De Vlaamse regering is al enkele maanden geleden gevormd. Het Vlaams regeerakkoord legt de beleidsbeslissingen voor de legislatuur 2024-2029 vast. Adoptie valt onder het beleidsdomein Welzijn, waarvoor minister Caroline Gennez bevoegd is.

In het regeerakkoord komt adoptie slechts beperkt aan bod. De hervormingen binnen adoptie worden verdergezet. Daarnaast breiden de mogelijkheden voor het Afstammingscentrum uit om op zoek te gaan naar genetisch verwanten van cliënten (waaronder geadopteerden en donorkinderen), zoals gevraagd in beleidsvoorstel 9B van de werkgroep zorg en begeleiding. 

We lezen het volgende (p. 121):

Recht op afstamming
Wat betreft de interlandelijke adoptie blijft het belang van het kind vooropstaan. We voeren het decreet uit en evalueren het na 2 jaar.

We erkennen het maatschappelijk belang van het Afstammingscentrum en volgen de werking jaarlijks op. We blijven inzetten op professionalisering. Zo wordt het mogelijk gemaakt om het Rijksregister als databank te raadplegen en wordt afstammingsonderzoek in de tweede graad mogelijk gemaakt.

Geschreven door Kristien Wouters

Gepost in: Actueel